Μπορώ να θηλάσω αν έχω σκλήρυνση κατά πλάκας;
Ο θηλασμός είναι απαραίτητος για την υγεία του παιδιού. Το μητρικό γάλα είναι μία ολοκληρωμένη βρεφική τροφή που περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά σε εύπεπτη μορφή και στις ιδανικές αναλογίες για την βέλτιστη ανάπτυξη του ανθρώπου. Ο θηλασμός ενισχύει το αναπτυσσόμενο ανοσοποιητικό σύστημα του μωρού προσφέροντας προστασία απέναντι σε μία πλειάδα οξέων ασθενειών κατά τη βρεφική και παιδική ηλικία, και απέναντι σε μία σειρά χρόνιων ασθενειών για όλη του τη ζωή. Ο θηλασμός κάνει καλό και στη μητέρα. Βοηθάει το σώμα της να επανέλθει στην κατάσταση που ήταν πριν την εγκυμοσύνη και στην αποφυγή αιμορραγίας από τη μήτρα. Μακροπρόθεσμα την προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών, και από την οστεοπόρωση.
Πολύ σημαντικά είναι επίσης και τα συναισθηματικά οφέλη του θηλασμού. Ο μητρικός θηλασμός δεν είναι μόνο ένας τρόπος διατροφής, αλλά ένας τρόπος φροντίδας και ανατροφής του μωρού. Κάθε φορά που η μητέρα βάζει το μωρό της στο στήθος, ικανοποιεί φυσικά και αβίαστα τις ανάγκες του για άγγιγμα, ζεστασιά, αποδοχή. Η αλληλεπίδραση αυτή βοηθά τη μητέρα να ανταποκριθεί με ευκολία και φυσικότητα στις ανάγκες του μωρού, και δημιουργεί μία σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί.
Ο θηλασμός δεν έχει αρνητική επίδραση στην πορεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας (επίσης γνωστή ως «πολλαπλή σκλήρυνση»), σύμφωνα με τη National Multiple Sclerosis Society των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, για την καθημερινότητα μιας μητέρας με σκλήρυνση είναι σημαντική η ευκολία και η ασφάλεια του μητρικού γάλακτος, που είναι πάντα διαθέσιμο και πλήρως αποστειρωμένο, όπου και να βρίσκονται το μωρό και η μητέρα. Όταν το μωρό θηλάζει, η μητέρα μπορεί να χαλαρώσει, να ξεκουραστεί από την υπόλοιπη, πιο απαιτητική, φροντίδα του, και τη νύχτα να ξανακοιμηθεί με ελάχιστη αναστάτωση. Αντίθετα η προετοιμασία του γεύματος με τεχνητό γάλα είναι χρονοβόρα και κοπιαστική, ειδικά τη νύχτα.
Η καλύτερη υγεία που εξασφαλίζει ο θηλασμός στα παιδιά σημαίνει καλύτερη υγεία για όλη την οικογένεια: λιγότερη ανησυχία, λιγότερα ξενύχτια, λιγότερη κούραση για τους γονείς. Για τη μητέρα με σκλήρυνση αυτό έχει πολλαπλή σημασία. Όταν αρρωσταίνει το παιδί επιβαρύνεται και η δική της υγεία, τόσο άμεσα, γιατί συνήθως κολλάει και η ίδια, όσο και έμμεσα, με την επιπλέον αγωνία και κούραση.
Oι “μητρικές” ορμόνες οκυτοκίνη και προλακτίνη που εκκρίνονται κατά τη γαλουχία χαλαρώνουν και ηρεμούν τη μητέρα, τη βοηθούν να είναι δεκτική στα μηνύματα και στις ανάγκες του μωρού και στην ανάπτυξη ενός πολύ ισχυρού συναισθηματικού δεσμού μεταξύ τους. Επιπλέον, αυτές οι ορμόνες βοηθούν τις μητέρες να αποφύγουν την επιλόχεια κατάθλιψη, τα baby blues.
Η πολύ στενή σωματική επαφή που έχει το μωρό με τη μητέρα του όταν θηλάζει αναπτύσσει όλες του τις αισθήσεις. Για τη μητέρα, η ευχαρίστηση της στενής επαφής με το μωρό της, η αίσθηση ότι το σώμα της συνεχίζει να το τρέφει και να το προστατεύει, δημιουργούν ένα αίσθημα πληρότητας και ολοκλήρωσης. Αυτή η εμπειρία τονώνει την αυτοπεποίθηση και τη σιγουριά της ότι μπορεί να φροντίσει το μωρό της, και μπορεί να βελτιώσει ιδιαίτερα την ψυχική διάθεση της μητέρας με σκλήρυνση.
Με το θηλασμό τα μωρά ηρεμούν πολύ πιο εύκολα απ’ ότι με το μπιμπερό ή με κούνημα. Για πρακτικά ζητήματα καθημερινής φροντίδας του μωρού, όπως το να ηρεμήσει, να παρηγορηθεί, και να κοιμηθεί, ο θηλασμός είναι ένα μέσο που έχει τελειοποιηθεί στη διάρκεια χιλιάδων ετών. Φέρνει σχεδόν πάντα αποτέλεσμα, η μητέρα θηλάζει καθιστή ή ξαπλωμένη, κι έτσι ξεκουράζεται και η ίδια. Τη νύχτα τα μωρά κοιμούνται ευκολότερα και οι κύκλοι ύπνου τους είναι συγχρονισμένοι με τους κύκλους των μητέρων. Έτσι και οι δύο κοιμούνται καλύτερα και περισσότερες ώρες.
Ειδικά για μία μητέρα με προβλήματα κινητικότητας όπως σπαστικότητα, αδυναμία ή έλλειψη ισορροπίας, ο θηλασμός είναι ένα ανεκτίμητο και αναντικατάστατο μέσο να φροντίσει το μωρό της χωρίς να επιβαρυνθεί με επιπλέον κούραση. Για τη μητέρα που πάσχει από σκλήρυνση τα πλεονεκτήματα του θηλασμού μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινή ζωή της και να βοηθήσουν στην διατήρηση και της δικής της υγείας.
Αν χρειάζεται να πάρω φαρμακευτική αγωγή για την σκλήρυνση κατά πλάκας, μπορώ πάλι να θηλάσω;¹
Συνήθως στις μητέρες με σκλήρυνση συστήνεται να μην θηλάσουν για να συνεχίσουν τη φαρμακευτική αγωγή η οποία ίσως να περνά στο γάλα και να βλάψει το παιδί. Στην πραγματικότητα όμως η σχετική βιβλιογραφία αναφέρει ότι ελάχιστα φάρμακα είναι επικίνδυνα για τον θηλασμό. Οι έρευνες δείχνουν ότι είτε αυτά δεν περνούν στο γάλα, είτε δεν επηρεάζουν το μωρό που θηλάζει. Συνηθισμένες αγωγές για τη σκλήρυνση όπως η κορτιζόνη θεωρούνται «πολύ χαμηλού κινδύνου» σε σχέση με τον θηλασμό ((Corticosteroids)). Φάρμακα πιο μακροχρόνιας χρήσης όπως η ιντερφερόνη, δεν εκκρίνονται στο μητρικό γάλα σε μετρήσιμες ποσότητες επειδή είναι μεγάλου μοριακού βάρους Interferon Beta-1a). Άλλα φάρμακα όπως το copaxone ανήκουν στην κατηγορία «χαμηλού ρίσκου» και είναι συμβατά με τον θηλασμό (Copaxone™). Νεότερες ουσίες ( Tecfidera™`) είναι επίσης «χαμηλού ρίσκου», όμως το μωρό θα πρέπει να παρακολουθείται.²
Επιπλέον, σε ορισμένες έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι ο θηλασμός βοηθά περισσότερο στη σταθεροποίηση της κατάστασης τη μητέρας για τους πρώτους μήνες από τη φαρμακευτική θεραπεία [1].
Στις περιπτώσεις όμως που το φάρμακο θεωρείται απαραίτητο για τη μητέρα αλλά επικίνδυνο για την υγεία του μωρού, όπως το Gilenya (Gilenya™), ή είναι άγνωστη η επίδραση του (όπως για μερικά νεότερα φάρμακα σαν το Ocrevus ή το BAF312), και ο γιατρός ή και η μητέρα είναι επιφυλακτικοί ως προς την ασφάλεια του για το βρέφος, η επιλογή μεταξύ αγωγής και θηλασμού κρίνεται απαραίτητη. Εδώ πρέπει να συνυπολογιστεί η επιβάρυνση του μωρού από τις ουσίες που περιέχονται στη φόρμουλα, όπως αντιβιοτικά και εντομοκτόνα ή λιπάσματα που περιέχονται στο αγελαδινό γάλα, σε σχέση με την όποια επιβάρυνση από τη φαρμακευτική αγωγή για τη σκλήρυνση. Κυρίως όμως οι γιατροί, η μητέρα και η οικογένειά της χρειάζεται να σταθμίσουν τα οφέλη του φαρμάκου σε σχέση με τα οφέλη του θηλασμού για την υγεία του παιδιού, της μητέρας, καθώς και για και τη σχέση τους. Το να ικανοποιηθούν οι πρωταρχικές ανάγκες του μωρού για ασφάλεια, τρυφερότητα, αποδοχή χωρίς τη συμβολή του θηλασμού, είναι μία πρόκληση που απαιτεί πολύ μεγάλη προσπάθεια. Ειδικά για τη μητέρα με σκλήρυνση αυτό είναι κάτι που μπορεί να μην έχει τις δυνάμεις να αντιμετωπίσει. Έτσι, πολλές μητέρες προσπαθούν να βελτιώσουν την κατάσταση της υγείας τους με πιο φυσικές μεθόδους, όπως υγιεινή διατροφή, συμπληρώματα, φυσιοθεραπεία, γιόγκα, εναλλακτικές ιατρικές (ομοιοπαθητική, βελονισμός, βοτανοθεραπεία, νηστειοθεραπεία κλπ).
Είναι σημαντικό για τη μητέρα με σκλήρυνση κατά πλάκας το να θηλάσει;
Οι άνθρωποι με σκλήρυνση γνωρίζουν από την εμπειρία τους πόσο σημαντικό αγαθό είναι η υγεία. Είναι φυσικό για μία μητέρα με σκλήρυνση να θέλει το παιδί της να έχει την καλύτερη δυνατή διατροφή στην αρχή της ζωής του, η οποία επιπλέον είναι και προληπτικό φάρμακο. Πώς θα μπορούσε να μη θέλει να θηλάσει το μωρό της; Μία ασθενής με σκλήρυνση υφίσταται μεγάλη ταλαιπωρία από τις στερήσεις και τους περιορισμούς που επιφέρει στην καθημερινότητα της η πάθηση. Όσα προβλήματα και να έχει όμως, μπορεί θαυμάσια να θηλάσει το παιδί της, να του προσφέρει και να απολαύσει και αυτή, τα πλεονεκτήματα του θηλασμού. Κανένας άλλος δεν μπορεί να την αντικαταστήσει σε αυτή την πράξη, και σε αυτή τη σχέση. Η δυνατότητα που έχει μόνο αυτή η ίδια να φροντίσει το παιδί της με τον καλύτερο δυνατό τρόπο χωρίς να παρεμποδίζεται από την πάθηση, τονώνει την αυτοπεποίθησή της και αποκαθιστά μία αίσθηση ομαλότητας στην καθημερινή ζωή. Για τη μητέρα με σκλήρυνση, αυτό ίσως να είναι και το σημαντικότερο πλεονέκτημα του θηλασμού.
¹ Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό το κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Για οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή συμβουλευτείτε τον γιατρό σας σε συνεργασία με τη Σύμβουλο του Συνδέσμου Θηλασμού της περιοχής σας.
² Οι έρευνες και οι σχετικές οδηγίες αφορούν μωρά πολύ μικρής ηλικίας. Εφόσον πρόκειται για βρέφος άνω του εξαμήνου ή νήπιο μεγαλύτερο του έτους η κατάσταση αξιολογείται διαφορετικά, γιατί το παιδί είναι σε θέση να μεταβολίσει μεγαλύτερες ποσότητες ξένων ουσιών όπως τα φάρμακα χωρίς κίνδυνο για την υγεία του.
ΠΗΓΕΣ:
American Academy of Pediatrics, Committee on Drugs (2001). The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk. Pediatrics, 108 (3):776-78.
La Leche League International (2009). The Womanly Art of Breastfeeding. Schaumburg, Illinois.
Πατσούρου, Άννα (2007). Θηλασμός: μια υπέροχη σχέση, Θεσσαλονίκη: Σύγχρονοι Ορίζοντες.
Sears, William & Sears, Martha (1990). The Baby Book. Little, Brown.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
[1] Σκλήρυνση κατά πλάκας: Ο θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής
Το άρθρο βασίστηκε στην ανακοίνωση στο 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή της Ελληνικής Εταιρίας για την Σκλήρυνση Κατά Πλάκας που έγινε στη Θεσσαλονίκη, τον Σεπτέμβριο του 2002, και που δημοσιεύτηκε το 2015 The benefits of breastfeeding for mothers with multiple sclerosis.
Μυρτώ Χρονάκη*, Σύμβουλος Θηλασμού της La Leche League International
* Η Μυρτώ Χρονάκη, είναι μαμά της Έλλης, της Φοίβης και του Νικηφόρου. Από το 1990 έχει διαγνωστεί με σκλήρυνση κατά πλάκας και μετά την γέννηση της κόρης της θήλασε παρά τις αντιρρήσεις των επαγγελματιών υγείας. Η έρευνά της, μαζί με την εμπειρία της στον θηλασμό, βοηθάει και άλλες μητέρες που αντιμετωπίζουν παρόμοιο θέμα. Σήμερα η φυσική της κατάσταση είναι πολύ πιο επιβαρυμένη, ωστόσο θεωρεί ότι η απόφαση της να θηλάσει την Έλλη και να εφαρμόσει τη φιλοσοφία της «μητρότητας μέσω του θηλασμού» που πρεσβεύει η La Leche League της άνοιξε νέες προοπτικές και δυνατότητες μέσα στην αβεβαιότητα και τους περιορισμούς της ασθένειας!
