Σχέση στοργικής καθοδήγησης
και συμφιλίωσης με τη μαμά μέσα μου
Το ημερολόγιο μιας μαμάς που λαχταρούσε να είναι τέλεια
• Από το «Εσύ κι εγώ» γινόμαστε «Εμείς οι γονείς»
Όποτε συναντιούνται δύο άνθρωποι, συναντιούνται δύο κόσμοι και δημιουργείται ένα σύμπαν που δεν υπήρχε ποτέ πριν. Αλλάζουν και μεταμορφώνονται και οι δύο. Όταν γεννιέται ένα παιδί γεννιέται επίσης και μια μητέρα και ένας πατέρας. Μέσα σε αυτήν την καταιγιστική θύελλα των αλλαγών μεταμορφωθήκαμε σε “γονεϊκές φιγούρες”.
• Όλος ο κόσμος μας εσύ!
Χίλιες σκέψεις-όνειρα-προσδοκίες. “Ιερό” μας καθήκον να στεκόμαστε δίπλα σου πάντα και παντού σταθεροί, συνεπείς, στοργικοί, δίκαιοι, ανεκτικοί, δημοκρατικοί, βάζοντας στην άκρη εγωισμούς και ανάγκες. Ήμαστε σε επαγρύπνηση να μην αφήσουμε τίποτα να πέσει κάτω χωρίς να το συζητήσουμε, να το αναλύσουμε, να το ερμηνεύσουμε, να γίνει ιστοριούλα από τα παιδικά μας χρόνια, παιχνίδι με τα Playmobil, αλληγορικό παραμύθι, κουκλοθέατρο με παιχνίδια ρόλων, γλυκό νανούρισμα καληνύχτας.
Ατελείωτες συζητήσεις στον καναπέ οι δυο μας σαν γονείς: διαφωνίες, συγκρούσεις, γκρίνιες, απολογισμοί, πλάνα. Είναι σημαντικό να νιώθεις τη σύμπνοια και την κοινή γραμμή σε όλα, κι αυτό σε ένα περιβάλλον ήπιων τόνων, ηρεμίας, ασφάλειας, εμπιστοσύνης. Δεν είχαμε άλλη επιλογή. Μάθαμε να συζητάμε.. ήρεμα!
Αυτή η όλη προσπάθεια είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη! Ειδικά αν σκεφτεί κανείς, ότι ήρθες εσύ το πρώτο μας, ξαφνικά, ένα απόγευμα χωρίς εγχειρίδιο χρήσης, χωρίς δική μας εκπαίδευση-προετοιμασία σε «γονεϊκές δεξιότητες».
Μπήκαμε στο μονοπάτι της Στοργικής Καθοδήγησης που ταιριάζει περισσότερο στη φιλοσοφία μας. (Και τώρα που είστε έφηβοι, ξέρω πια, ότι έβαλε γερά θεμέλια στη σχέση μας). Καθισμένοι στα γόνατα σε κοιτάζαμε στα μάτια με σεβασμό και απόλυτη αφοσίωση. Οι προθέσεις μας; Άριστες με βαθιές ρίζες στην ανιδιοτελή αγάπη και στη λαχτάρα μας να δώσουμε στο «βλαστάρι μας» ό,τι καλύτερο περνάει από το χέρι μας. Ήταν προτεραιότητά μας, πάνω από κάθε τι άλλο.
Όμως τότε, καθώς περνούσε ο καιρός αυτή η υπερπροσπάθεια έκρυβε μια αγωνία μέσα μου…κάτι σαν να ξέχασα…
• Χίλια κομμάτια;; Ναι, μπορώ!
Χαρτάκια παντού. Αυτοκόλλητα χαρτάκια με το ωρολόγιο πρόγραμμα των απογευματινών δραστηριοτήτων των παιδιών, με τις ώρες επικοινωνίας με τους δασκάλους, με τις εκδηλώσεις που δεν πρέπει να χάσουμε, με τα σεμινάρια σχετικά με τη δουλειά μου, ραντεβού με γιατρούς, χαρτάκια με αυτά που πρέπει να προλάβω, που πρέπει να καταφέρω, με τα δικά μου όνειρα, με προγραμματισμένες εκδρομές, χαρτάκια με ψώνια, λογαριασμούς, υγιεινές σπιτικές συνταγές….
Ναι, όλα τα μπορώ συγχρόνως!
Και παρόλα αυτά υπάρχουν στιγμές που νιώθω ότι ό,τι κάνω είναι άυλο, αόρατο και μάταιο. Κανείς δεν είναι ευχαριστημένος κι εγώ τρέχω πίσω από τον ανελέητο εχθρό μου.
• Τρέχω πίσω από τον χρόνο
Μου πήρε πολύ καιρό να τον τιθασεύσω. Ποτέ δεν είναι αργά, όμως!
Διάβασα τυχαία αυτό το ποίημα:
«Ο χρόνος;
Έννοια θολή, που μπορείς του χεριού σου να τον έχεις,
να τον γεννάς από την αρχή, μέσα στην τόση ευελιξία του άχρονο να τον κάνεις
σπαταλημένο να τον αψηφάς, αλλιώτικο μέσα στην κάθε διάθεσή σου.
Μπορεί θλιμμένος, χαρούμενος μπορεί, μα δε σε διαφεντεύει,
σκλάβος σου πειθήνιος από σε εξημερωμένος. Μέσο της δύναμής σου,
δώρο σε σε δοσμένο, τη θέλησή σου να υπηρετεί (…)
Με σένα ο χρόνος γίνεται διαμάντια, στιγμές από μαργαριτάρια γίνεται.
Όχι, τον χρόνο δεν τον σπαταλώ, τον πλέκω ποιήματα με σένα, πίνακες τον υφαίνω.» (Σανγκίτα Γκούπτα– Ινδή ποιήτρια).
Αποφάσισα να κάνω λίγο πίσω. Να μην είμαι παντού επιβλέποντας, συμμετέχοντας, απαντώντας (στο δευτερόλεπτο), επαινώντας με επιχειρήματα, τσεκάροντας εμένα, τον σύντροφό μου, τους άλλους: μήπως κάτι μου διέφυγε, μήπως κάτι δε λειτουργεί καλά… Αποφάσισα να τιμώ τον χρόνο, το τώρα: Να μην τον κυνηγώ, να μην τον σπαταλώ, να τον κάνω φίλο μου, να του δίνω τα χρώματα, τα αρώματα, τις μουσικές που θέλω ΚΑΙ εγώ. Μα, τι θέλω; Μέσα στην ανομολόγητη λαχτάρα να είμαι η τέλεια μαμά (και όχι μόνο) είχα ξεχάσει τα αληθινά μου «θέλω». Είχα ξεχάσει.. εμένα! Τα μικρά μου πήγαιναν πια σχολείο, διεκδικούσαν τον προσωπικό τους χώρο και μου έμαθαν ότι αυτό είχα παραμελήσει: τον προσωπικό μου χώρο.
• Το φάντασμα της τέλειας μαμάς
Η εικόνα στον τοίχο. Το προφίλ της μαμάς που είναι πάντα σε όλα εκεί (και η selfie το επιβεβαιώνει).
Από τη μια είναι η μαμά που αποφασίζει να μη δουλεύει για να φροντίζει το μωρό της, που πριν τη συναντούσες στην πόρτα και γκρίνιαζε ότι η μέρα της ήταν άδεια. Τι να πει; Έκανε το πιο σπουδαίο πράγμα στον κόσμο: να βρίσκεται δίπλα στο μωρό της καθώς μεγαλώνει! Όμως, πώς να περιγράψει ένα κομμάτι μόνο, αυτού του σημαντικού επιτεύγματος; Φαίνονται όλα σαν να επαναλαμβάνονται .«Οι δουλειές δεν τελειώνουν ποτέ», «Κουράστηκα, βαρέθηκα, νιώθω ότι δεν κάνω τίποτα!». Με τα μέσα διαδικτύωσης όλο αυτό το ‘τίποτα’ «άνθισε». Μια άλλη μορφή επικοινωνίας κι έκφρασης. Έγινε blogger, δημιούργησε Ομάδες, συζητήσεις για ό,τι μπορείς να φανταστείς.
Από την άλλη η μαμά που «πάγωσε» σε μια φωτογραφία, σε μια φατσούλα που εκφράζει συναισθήματα.Σύντομα αυτή η εικόνα από υπερβάλλοντα ζήλο συμμετοχής και ίσως στον βωμό των likes έγινε δικαστής, ψυχολόγος, σχολιαστής ψάχνοντας να βρει ψεγάδια, ατοπήματα. Συζητήσεις, μηνύματα με λέξεις αιχμηρές. Εντοπίζουμε το λάθος, βάζουμε τη μητέρα στο στόχαστρο και συχνά βιαζόμαστε να καταδικάσουμε αυθαίρετα.
«Υπάρχουν πολλές αποκαρδιωτικές λέξεις για να χαρακτηρίσουν τη μητέρα: αμελής, εγωίστρια, άκαρδη, αδιάφορη, ανεύθυνη, σκληρή, ευνουχιστική, υπερπροστατευτική, παρεμβατική, αυταρχική, ανίκανη, άστοργη, αγχωτική, υστερική, ανεπαρκής, ανεκτική, απαθής… Αντίθετα, υπάρχει μια μικρή συλλογή λέξεων που χρησιμοποιούμε για να δείξουμε αποδοχή στη μητέρα: στοργική, θερμή, υπομονετική, με κατανόηση, ευγενική, περιποιητική,προστατευτική, υπεύθυνη, ανιδιοτελής.» (Νaomi Stadlen, ‘Μα τι κάνεις όλη μέρα;’ εκδ.Μπουκουμάνης).
• Εσωτερικές συγκρούσεις,ενοχές, θυμός, λάθη και burnout:
Τι είμαι; Ποια είμαι; Ποια λέξη από αυτές με χαρακτηρίζει σαν μαμά; Υπάρχουν στιγμές που δεν ξέρω πού βρίσκομαι. Φοβάμαι να ομολογήσω ότι θυμώνω, ότι κουράζομαι, ότι νιώθω να αδειάζω. Είμαι στα αλήθεια ευτυχισμένη;
«Η μητρότητα είναι μια σύνθετη εμπειρία. Η απόλυτη και μόνιμη ευτυχία είναι ψευδαίσθηση. Η εμπειρία της μητρότητας περιλαμβάνει όλων των ειδών τις αμφιβολίες, τους φόβους και τις ματαιώσεις. Μπορεί να λατρεύουμε τα παιδιά μας αλλά και κάποιες φορές να τα μισούμε…Είναι φυσικό να συναντούμε δυσκολίες, πολύ απλά επειδή το παιδί είναι ανθρώπινο ον που αναπτύσσεται. Οι τριβές είναι αναπόφευκτες και εποικοδομητικές. Το να μη συναντάμε καμία δυσκολία, να μην αντιμετωπίζουμε καμία διένεξη, σημαίνει ότι έχουμε αποκλείσει κάποιον από το προσκήνιο». ( Isabelle Filliozat, Σε μισώ σ’ αγαπώ, εκδ. Ενάλιος)
• Πόσα λάθη κάνω;;;
Ο φόβος μου για το λάθος με κάνει και μαζεύομαι, να νιώθω ασφαλής μόνο πίσω από μια πλασματική εικόνα κανονικότητας, συμβατή με την κυρίαρχη κουλτούρα. «Μια εικόνα ενισχυμένης εξωτερικής μορφής, μια αυταπάτη που πασχίζει να πείσει τους άλλους και τον εαυτό της ότι είναι αληθινή». (Therese Bertherat,Το σώμα έχει τη δική του λογική, εκδ. Θυμάρι), Απέχει, όμως, πολύ από την πραγματικότητα και την αυθεντική έκφραση.
Πώς με έχουν πείσει πως αυτό που πραγματικά είμαι δεν αξίζει, δεν είναι αρκετά σημαντικό για να βγαίνει στην επιφάνεια;
«Όπως βλέπω τώρα τη ζωή μου, μπορώ να πω ειλικρινά, ότι το να τολμώ να είμαι ο εαυτός μου, σε έναν κόσμο, όπου κυριαρχεί ο φόβος έκθεσης και η ντροπή είναι ανατρεπτικό, άβολο και ίσως επικίνδυνο κάποιες φορές. Περισσότερο, όμως, επικίνδυνο και επώδυνο είναι να στέκομαι αποκομμένη από τη ζωή μου και να αναρωτιέμαι πώς θα ήταν τα πράγματα αν είχα το κουράγιο να φανερωθώ, να εκτεθώ, να ζήσω αυθεντικά». (Brene Brown, Daring Greatly, εκδ. Penguin).
«Όσο πιο κοντά είμαστε στο αληθινό μας πρόσωπο τόσο πιο αποτελεσματικοί γονείς είμαστε. Τα παιδιά εκτιμούν βαθύτατα αυτήν την ιδιότητα του αληθινού και ανθρώπινου στους γονείς τους». (Thomas Gordon, Τα μυστικά του αποτελεσματικού γονέα, εκδ. Ερευνητές). Μαθαίνουν ΚΑΙ αυτά να αγαπούν τον εαυτό τους, να αποδέχονται τη διαφορετικότητά τους, να είναι τρυφεροί και υπομονετικοί στα λάθη και στα ευάλωτα κομμάτια τους. Μαθαίνουν ότι χάρη σε αυτά σκαρφαλώνουμε πιο ψηλά κι ανακαλύπτουμε νέους ορίζοντες αφήνοντας πίσω τα ‘πρέπει’, τις ‘δαιμονοποιήσεις’, τους ‘αφορισμούς’, συγχωρώντας.
«Η ικανότητα να συγχωρούμε είναι μια όψη της ικανότητας να αγαπάμε. Είναι σημαντική για την επιβίωσή μας. Είναι ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί η σχέση μεταξύ της Μητέρας Γης και της ανθρωπότητας.» (Michel Odent, Ερμηνεύοντας την αγάπη, εκδ. Π.Χ.Πασχαλίδης). Κάθε συμφιλίωση σημαίνει αποδοχή των συναισθημάτων, σεβασμό, αρμονική συνύπαρξη και ειλικρινή διάλογο. Ξεκινά από τη συμφιλίωση μέσα μας και στην οικογένειά μας και μπορεί να αλλάξει όλον τον κόσμο.
• Κάθε μια μας είναι μοναδική.
Δεν κάνουμε διαγωνισμό για το ποια είναι καλύτερη μαμά.Κάθε μητέρα μπορεί να είναι εξαιρετική σε κάτι και μέτρια ή αδέξια σε κάτι άλλο. Μπορεί να κάνει λάθη. Μπορεί να κάνει άλλες φορές εύστοχες επιλογές κι άλλες άστοχες.
«Τώρα είναι η σειρά σου. Είσαι εδώ για να προσφέρεις την ευωδιά σου μαζί με τα άλλα λουλούδια του κήπου. Κοιτάξου απλώς στον καθρέφτη. Δε γίνεται να είσαι άλλος άνθρωπος. Έχεις δύο επιλογές: ή να μαραίνεσαι καταδικασμένος από εσένα τον ίδιο ή να χαίρεσαι και να ανθίζεις ποτισμένος με την αγάπη για τον εαυτό σου». (Jorge Bucay, Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης, εκδ. Opera)
Κάθε μαμά είναι διαφορετική. Κάθε μια έχει να μας πει μια συναρπαστική ιστορία. Στις Ομάδες της La Leche League σε κάθε γωνιά της γης μοιράζεται εμπειρίες, βιώματα, βρίσκει πάντα κάτι καινούριο να μάθει, κάτι που θα μπορούσε να είχε κάνει ή κάτι που της φαίνεται καλή ιδέα και αποφασίζει να το δοκιμάσει. «Μαθαίνει να εμπιστεύεται το ένστικτό της, να το φιλτράρει με τη λογική και να ακολουθεί την καρδιά της». (Womanly Art of Breastfeeding, LLLI). Μαθαίνει να εμπιστεύεται το «τώρα» της κι ας ξέρει ότι θα ‘ρθει η στιγμή που θα γίνει «πριν». Θα το έχει φροντίσει, θα το έχει ενθαρρύνει να εξελιχθεί, θα το αγκαλιάσει, θα το αφήσει να φύγει, να πετάξει με τα δικά του φτερά και αυτή θα είναι πάντα κάπου εκεί. Αυτή είναι η μητρική στοργή που δίνει δημιουργική πνοή μέσα μας, στα παιδιά μας, στη δουλειά μας, σε κάθε σχέση γύρω μας.
• Φροντίζω ΚΑΙ για τη δική μου γωνιά
Αποφασίζω, λοιπόν, να γίνω η μαμά του εαυτού μου, να με φροντίσω με αγάπη, στοργική καθοδήγηση και τρυφερότητα και κυρίως αγκαλιά. Δε θέλω να ξεχνώ ότι είμαστε διαφορετικά πρόσωπα στην οικογένεια, δεν ταυτιζόμαστε, δεν είμαστε προεκτάσεις ο ένας του άλλου. Δε θέλω να αγνοώ τον δικό μου κόσμο, να στοιβάζω στην αποθήκη για αργότερα τις δικές μου ανάγκες και επιθυμίες, γιατί αυτό με απομακρύνει από την αυθεντικότητα, την επαφή με αυτό που είμαι αληθινά, με αυτό που ζω τώρα. Θέλω να δίνω χώρο στη σχέση με τον σύντροφό μου, στις σκέψεις, στις φράσεις, στα όνειρα για τη δική μου γωνιά. Παίρνω βαθιές αναπνοές, περπατώ στη φύση και ήρεμα αποφασίζω να αποχαιρετήσω τις σκέψεις που έχουν κριτική, τοξικότητα. Σκέφτομαι τα τέσσερα βήματα της Μη βίαιης επικοινωνίας του ΜarshalB. Rosenberg (Non-violent communication a language of life) και στρέφομαι μέσα μου αυτή τη φορά. Παρατηρώ αυτό που μου συμβαίνει χωρίς κριτική. Αναγνωρίζω τα συναισθήματά φτιάχνοντας προτάσεις με το «νιώθω…». Αφουγκράζομαι αυτό που έχω βαθύτερα ανάγκη, που χρειάζομαι, που είναι σημαντικό για μένα. Ψάχνω τι πραγματικά διεκδικώ για μένα και το βάζω στην κάθε μου μέρα.
• Να μην ξεχάσω: να χαρώ τη διαδρομή. Είμαι ένας ταξιδευτής με πυξίδα τη χαρά, την αγκαλιά, την αγάπη
Μέσα στην οικογένεια στην καθημερινή ρουτίνα περνούν απαρατήρητες κάποιες μικρές αλλά συγκλονιστικές στιγμές αλληλεπίδρασης. Χαμόγελα, αγκαλιές, οικειότητα, μοίρασμα, χαρά, θλίψη, κουβέντες έντονες, χαλαρές, άσκοπες, ουσιαστικές, φροντίδα, νοιάξιμο… Είναι λεπτές αποχρώσεις, χαραμάδες από όπου ξεγλιστρούν ηλιαχτίδες. Μέσα σε αυτό το φως μεταμορφωνόμαστε, αλλάζουμε, εξελισσόμαστε. Κάθε σχέση είναι αμφίδρομη διαδικασία, όπου τα δύο μέρη αλληλοεπηρεάζονται, μια «συναισθηματική συναλλαγή» (Melanie Klein).
Η μητρότητα μου έμαθε να ανακαλύπτω τη δύναμη και τη σοφία μέσα μου, μου έμαθε να ισορροπώ και να είμαι και ανισόρροπη και να είμαι συμφιλιωμένη με αυτό. Να ζω αληθινά! Αν αφεθούμε σε αυτήν τη ροή της σχέσης χωρίς κριτική, απλά και με αυθεντικότητα θα νιώσουμε ότι η παρουσία μας, το ότι ζούμε και μεγαλώνουμε μαζί στην αγκαλιά της οικογένειας είναι δώρο πολύτιμο! «Η σχέση είναι κάτι που έχει δημιουργηθεί από σένα, αλλά η σχέση δημιουργεί επίσης εσένα (…) Η αγάπη δεν είναι ποτέ σχέση στατική. Είναι συσχέτιση. Αγάπη σημαίνει να σχετίζεσαι. Η αγάπη είναι πάντα ένα ποτάμι, που κυλάει χωρίς τέλος. Η αγάπη δε γνωρίζει τέλος. Δεν είναι μυθιστόρημα που αρχίζει και τελειώνει σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Η αγάπη συνεχίζεται. Είναι ρήμα, δεν είναι ουσιαστικό. Έχει συνέχεια….» Osho (Άντρας γυναίκα ο χορός των ενεργειών εκδ. Ρέμπελ).
Νατάσσα Καψάλη, Σύμβουλος Θηλασμού της La Leche League International
