Η επαφή δέρμα με δέρμα είναι μια βιολογικά φυσιολογική πρακτική, κατά την οποία το νεογέννητο μωρό τοποθετείται, γυμνό ή μόνο με την πάνα του, πάνω στη μητέρα του στήθος με στήθος αμέσως μετά τον τοκετό και παραμένει εκεί τουλάχιστον για την πρώτη ώρα μετά τη γέννηση. Αυτό μπορεί να γίνει είτε η μητέρα γέννησε κολπικά είτε με καισαρική τομή και ανεξάρτητα από τον τρόπο σίτισης που έχει αποφασιστεί. Η πρακτική αυτή, η οποία υποστηρίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), την Πρωτοβουλία για Νοσοκομεία Φιλικά προς τα Βρέφη (BFHI), την Ιατρική Ακαδημία Θηλασμού (ΑΒΜ) και την Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία (AAP), αποτελεί σημαντικό στοιχείο της φροντίδας με επίκεντρο την οικογένεια.
Η άμεση επαφή δέρμα με δέρμα για τουλάχιστον μία ώρα μετά τη γέννηση είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους για την προαγωγή του αποκλειστικού θηλασμού. Τα μωρά που τοποθετούνται από νωρίς σε επαφή δέρμα με δέρμα με τη μητέρα τους είναι πιθανότερο να θηλάζουν αποκλειστικά κατά την έξοδο από το μαιευτήριο αλλά και μετά, όπως και να θηλάσουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Λόγοι για τους οποίους η επαφή δέρμα με δέρμα είναι σημαντική για το μωρό και τη μητέρα:
- Συνδέει τη μητέρα με το μωρό.
- Προάγει τη δημιουργία δεσμού μεταξύ μητέρας και μωρού.
- Επιτρέπει την έγκαιρη έναρξη του πρώτου θηλασμού.
- Μειώνει το κλάμα.
- Βοηθά το μωρό να διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματός του καλύτερα από ό,τι η νοσοκομειακή θερμοκοιτίδα. Αυτό συμβαίνει γιατί το σώμα της μητέρας μεταβάλλει τη θερμοκρασία του για να ζεστάνει ή να δροσίσει το μωρό και να διατηρείται φυσιολογική θερμοκρασία.
- Βοηθά στη ρύθμιση της αναπνοής και του καρδιακού ρυθμού του μωρού.
- Βοηθά να διατηρείται σταθερό το επίπεδο σακχάρου του μωρού.
- «Εξομαλύνει» την εμπειρία μιας δύσκολης ή χειρουργικής γέννησης.
- Μειώνει τον πόνο του μωρού από διαδικασίες που πραγματοποιούνται ενώ αυτό βρίσκεται σε επαφή δέρμα με δέρμα.
- Μειώνει την αιμορραγία της μητέρας μετά τον τοκετό.
- Μπορεί να μειώσει το άγχος της μητέρας και την επιλόχειο κατάθλιψη.
- Αυξάνει την πιθανότητα θηλασμού καθώς και το χρονικό διάστημα που θα θηλάσει το μωρό μετά την έξοδο από το μαιευτήριο.
Η επαφή δέρμα με δέρμα μετά τον τοκετό:
- Η μητέρα βρίσκεται σε ελαφρά κεκλιμένη θέση.
- Το μωρό τοποθετείται στην κοιλιά της μητέρας του στεγνό και καλυμμένο με κουβέρτα μέχρι να γίνει η απολίνωση του ομφάλιου λώρου.
- Μόλις ο ομφάλιος λώρος απολινωθεί, το μωρό τοποθετείται στήθος με στήθος στη μητέρα του και παραμένει εκεί χωρίς διακοπή για τουλάχιστον μία ώρα και, κατά προτίμηση, έως ότου ολοκληρωθεί ο πρώτος θηλασμός. Αυτό προσφέρει βέλτιστη σταθερότητα των σωματικών λειτουργιών.
- Το πρόσωπο του μωρού φαίνεται καθαρά και δεν είναι καλυμμένο, ο λαιμός είναι ίσιος, τα γόνατα λυγισμένα.
- Το μωρό μπορεί να είναι γυμνό ή να φορά πάνα.
- Το μωρό μπορεί να σκουπιστεί κατά τη διαδικασία της τοποθέτησής του δέρμα με δέρμα πάνω στη μητέρα του και στη συνέχεια και οι δύο καλύπτονται με ζεστή κουβέρτα.
- Άλλες διαδικασίες, όπως η μέτρηση του Apgar, μπορούν να γίνουν ενώ το μωρό βρίσκεται σε επαφή δέρμα με δέρμα με τη μητέρα του.
- Οι περισσότερες άλλες «διαδικασίες ρουτίνας», όπως η χορήγηση βιταμίνης Κ, μπορούν να γίνουν ενώ το μωρό βρίσκεται στο στήθος της μητέρας.
- Οι μετρήσεις του μωρού μπορεί να καθυστερήσουν για έως και έξι ώρες, μιας και δεν πρόκειται να αλλάξουν δραματικά σε αυτό το χρονικό διάστημα.
- Το μωρό δεν θα χρειαστεί να παραμείνει στη θερμοκοιτίδα, αφού το σώμα της μητέρας του θα το κρατήσει ζεστό.
- Το μωρό και η μητέρα παρακολουθούνται από το νοσηλευτικό προσωπικό κατά τη διάρκεια της επαφής δέρμα με δέρμα.
- Η μητέρα παρατηρεί τα σημάδια πείνας του μωρού, όπως το σφίξιμο της παλάμης ή το πιπίλισμα των χεριών, και μπορεί να φέρει το μωρό στο στήθος για τον πρώτο θηλασμό.
- Η επαφή δέρμα με δέρμα μπορεί να συνεχιστεί καθώς η μητέρα και το μωρό μεταφέρονται από την αίθουσα τοκετού στην αίθουσα ανάνηψης με κατάλληλη επίβλεψη για λόγους ασφαλείας.
Συνεχιζόμενη επαφή δέμα με δέρμα:
- Ανεξάρτητα από τον τόπο τοκετού – μαιευτήριο, κέντρο τοκετού ή σπίτι – η επαφή δέρμα με δέρμα μπορεί να αποτελέσει μέρος της καθημερινής φροντίδας του νεογέννητου.
- Όσο περισσότερο η μητέρα και το μωρό είναι μαζί, τόσο πιο εύκολο είναι για τη μητέρα να αναγνωρίσει τα πρώιμα σημάδια πείνας του μωρού, το μωρό να θηλάζει πιο συχνά και έτσι να αυξηθεί η παραγωγή του γάλακτος.
- Οι μητέρες που επιλέγουν συνδιαμονή (“rooming-in”) στο δωμάτιο του μαιευτηρίου τείνουν να επιλέγουν πιο συχνά την επαφή δέρμα με δέρμα.
- Οι μητέρες που επιλέγουν την επαφή δέρμα με δέρμα αναφέρουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να σιτίζουν και να φροντίζουν το μωρό τους.
- Τα μωρά που μένουν μαζί με τις μητέρες τους στο δωμάτιο (“rooming-in”) κοιμούνται πιο ήσυχα σε σχέση με αυτά που έχουν αποχωριστεί τις μητέρες τους.
Να θυμάστε ότι η επαφή δέρμα με δέρμα μπορεί να συνεχιστεί μετά τον τοκετό και τη λοχεία. Πολλές μητέρες έχουν διαπιστώσει ότι το να έχουν το μωρό τους σε επαφή δέρμα με δέρμα μπορεί να είναι λειτουργεί ανακουφιστικά ανά πάσα στιγμή και σε οποιαδήποτε ηλικία.
Οι μητέρες συχνά ρωτούν:
Πόσο ασφαλής είναι η επαφή δέρμα με δέρμα;
- Πολύ ασφαλής όταν η μητέρα και το μωρό τοποθετούνται σωστά και επιβλέπονται.
- Υπάρχει νοσηλευτικό προσωπικό το οποίο παρακολουθεί τη μητέρα και το μωρό, μετρά τη θερμοκρασία, τον καρδιακό ρυθμό και την αναπνοή, και ελέγχει για τυχόν ασυνήθιστα προβλήματα υγείας.
Θα γεννήσω δίδυμα. Μπορώ παρ’ όλα αυτά να κάνω επαφή δέρμα με δέρμα;
- Ασφαλώς! Τα μωρά τοποθετούνται το ένα πλάι στο άλλο, καθένα πάνω από κάθε μαστό.
- Μελέτες έχουν δείξει ότι η θερμοκρασία του κάθε μαστού θα αυξηθεί ή θα μειωθεί για να ζεστάνει ή να δροσίσει κάθε μωρό ξεχωριστά.
Τι γίνεται αν δεν αισθάνομαι αρκετά καλά;
- Ενημερώστε το προσωπικό εάν δεν αισθάνεστε αρκετά καλά για να κρατήσετε το μωρό σας.
- Αφήστε το άτομο που σας υποστηρίζει στον τοκετό να κρατήσει το μωρό δέρμα με δέρμα μέχρι να είστε έτοιμη.
Τι γίνεται αν κάνω καισαρική τομή;
- Ελέγξτε την πολιτική του μαιευτηρίου σας για να βεβαιωθείτε ότι επιτρέπουν αυτή την πρακτική.
- Εάν πρόκειται για προγραμματισμένη καισαρική τομή, μπορείτε να κανονίσετε να έχετε μαζί σας ένα υποστηρικτικό άτομο το οποίο θα κρατήσει το μωρό δέρμα με δέρμα μέχρι να είστε έτοιμη.
- Το μωρό σας θα τοποθετηθεί στο στήθος σας πάνω από το χειρουργικό κάλυμμα. Πολλά μαιευτήρια επιτρέπουν την έναρξη της επαφής δέρμα με δέρμα ακόμα και κατά το κλείσιμο της τομής. Το άτομο που σας υποστηρίζει μπορεί να σας βοηθήσει με την τοποθέτηση ανάλογα με τις ανάγκες.
Τι γίνεται αν το μωρό μου γεννηθεί νωρίτερα;
- Αν το μωρό παραμείνει μαζί σας στη μαιευτική πτέρυγα, μπορείτε να ξεκινήσετε την επαφή δέρμα με δέρμα αμέσως μετά τον τοκετό και τις απαραίτητες ιατρικές διαδικασίες που θα χρειαστούν λόγω του πρόωρου τοκετού.
- Εάν το μωρό είναι πρόωρο και χρειαστεί να μεταφερθεί σε μονάδα εντατικής θεραπείας νεογνών (ΜΕΝΝ), μπορείτε να ξεκινήσετε την επαφή δέρμα με δέρμα αμέσως μόλις το μωρό είναι αρκετά σταθερό ώστε να παραμείνει εκτός θερμοκοιτίδας. (Βλ. “Premies: Kangaroo Care and Skin-to-Skin Contact“)
Πώς μπορώ να μάθω ποια είναι η πολιτική του μαιευτηρίου μου για την επαφή δέρμα με δέρμα;
- Ρωτήστε τον μαιευτήρα ή τη μαία σας για τις πρακτικές που εφαρμόζουν σχετικά με την επαφή δέρμα με δέρμα. Μπορούν να σας πουν εάν υπάρχουν περιορισμοί στο μαιευτήριο που έχετε επιλέξει.
- Παρακολουθήστε μαθήματα προετοιμασίας τοκετού. Ο εκπαιδευτής θα έχει γνώση των πρακτικών που εφαρμόζουν τα μαιευτήρια της περιοχής σας.
- Αν προετοιμάζετε ένα πλάνο τοκετού, συμπεριλάβετε αυτό το αίτημα στις επιθυμίες σας.
- Εάν το μαιευτήριο στο οποίο σχεδιάζετε να γεννήσετε δεν εφαρμόζει την επαφή δέρμα με δέρμα στο πλαίσιο της καθιερωμένης περιγεννητικής φροντίδας, ζητήστε από την ομάδα των επαγγελματιών υγείας που έχετε επιλέξει να σας υποστηρίξει. Αν επιλέξετε άλλο μαιευτήριο ή πρακτική φροντίδας, μην παραλείψετε να τους ενημερώσετε γιατί αποφασίσατε να κάνετε αυτήν την αλλαγή.
Μετάφραση άρθρου από LLLI: Skin-to-Skin Care
Φυλλάδιο Σχετικά με την Επαφή Δέρμα με Δέρμα
Photo Source: United States Breastfeeding Committee
Μιρέλλα Μάνεση, Σύμβουλος Θηλασμού της La Leche League International
